Duurzaam | Bnr

In het Nederland van 2040 krijgt de natuur alle ruimte, zijn we gestopt met fossiele brandstoffen en is de welvaart op peil gebleven. Dat beeld schetsen de auteurs van het boek ‘Er is leven na de groei’. Econoom Paul Schenderling schreef het boek samen met een schrijverscollectief, onder wie Rob van der Rijt van Het Klimaatplein. Ons land gaf de afgelopen 35 jaar maar liefst 265 miljard euro uit aan milieubeleid, geld dat vooral ging naar producenten. Intussen bleef economische groei heilig. De auteurs stellen echter dat we de klimaatproblemen pas echt onder controle krijgen als we consumptie zwaarder gaan belasten. Denk aan vliegen, vlees eten en andere producten die voor veel CO2-uitstoot zorgen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Milieuwetgeving toepassen binnen je eigen bedrijf of een rechtszaak voeren tegen een oliereus. Aan de VU in Amsterdam doen rechtenstudenten klimaatkennis op voor dit soort belangrijke kwesties. International Business Law: Climate Change & Corporations heet de eenjarige opleiding voluit. Het is de eerste business law master in Europa waarin klimaat zo’n prominente rol in het curriculum krijgt. Studiecoördinator Tim Bleeker vertelt dat bij grote bedrijven en de overheid steeds meer vraag is naar specifieke klimaatkennis. Dit wordt onder meer gevoed door wetgeving over uitstoot.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunnen we naar een duurzame economie zonder groei? Dat vragen we aan Sandra Phlippen, hoofdeconoom van ABN AMRO. Ze noemt true pricing als één van de instrumenten om dit voor elkaar te krijgen. Maatschappelijke en ecologische aspecten moeten in de kostprijs van producten verrekend worden. Toch mogen we ook regulering niet uitsluiten, benadrukt Philippen. Verder maakt ze zich grote zorgen om sentimenten in de samenleving, over de betaalbaarheid van duurzamere alternatieven. Ons Groene Geweten is Muriel Arts. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wetenschap is duidelijk: extra maatregelen zijn nodig om binnen de 1,5 graden opwarming te blijven. Toch zijn die tijdens de klimaattop in Sharm-el Sheikh niet gemaakt.   Laurens Dassen van Volt en Aniek Moonen van de Jonge Klimaatbeweging waren erbij in Egypte. Ook zij zagen dat er een wereldwijd fonds komt voor landen die extra kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering. Maar extra maatregelen om die opwarming tegen te gaan zijn dus niet aangekondigd. Wij vragen ons af of het organiseren van zo’n klimaattop eigenlijk nog wel zin heeft.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel aandacht is er duurzaam opgewekte energie. Terecht! Maar de transitie naar een circulaire economie waarbij grondstoffen continu worden hergebruikt is minimaal net zo belangrijk. We zenden deze keer uit vanaf de Circulaire Beurs in de Fokker Terminal in Den Haag. Te gast zijn Marinke Marinke Wijngaard en Sanne Westra. Wijngaard doet bij TNO veel onderzoek naar de circulaire economie, Westra geeft als beleidsmedewerker van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat vorm aan nieuwe wetgeving. Dat is hard nodig, want na een hoopgevende start komt de versnelling naar een circulaire economie nog niet echt op gang.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Plastic zonder aardolie. Er wordt volop mee geëxperimenteerd, maar het zal nog zeker twee decennia duren voordat deze bio-plastics aan de winnende hand zijn. Dat stelt Karin Molenveld, expertiseleider bij Wageningen Food & Biobased Research. Wereldwijd is nog maar 1 procent van de plastics biobased, met suikerriet, maïs en suikerbieten als belangrijkste olievervangers. Deze aflevering van BNR Duurzaam wordt gemaakt vanuit de eerste Nederlandse bio-based plastic pop-up store, op station Rotterdam Centraal. Hier kunnen bezoekers kennismaken met plastics gemaakt van suikerriet.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kleine boerderijen die voedsel verbouwen zonder kunstmest en pesticiden. Wouter Veer bouwt met Lenteland aan een duurzamer alternatief voor de landbouwsector. Je vindt er een voedselbos en zelfoogsttuin met noten, fruit en diverse soorten groenten. Grote machines die het land bewerken zijn er niet. De boeren laten de natuur zoveel mogelijk hun werk doen. Dit is hoe het er aan toe gaat op de twee boerderijen van Lenteland. Als het aan Wouter Veer ligt, komen er nog honderden van deze - wat hij noemt - toekomstboeren bij. Daarvoor is zijn social enterprise nu bezig met een crowdfundingcampagne.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Om de circulaire economie op grote schaal in beweging te krijgen, moeten we het belastingstel aanpassen.  Dat stelt Cecile van Oppen, de mede-eigenaar van Copper8. Dat adviesbureau bestudeerde dit jaar vier circulaire bouw-cases. Met als centrale vraag: hoe je die financieel competitief kunt krijgen ten opzichte van lineaire projecten. Het bedrijf draaide daarvoor aan een paar knoppen, waaronder de belasting op arbeid. Wat blijkt? Met een paar aanpassingen wordt de circulaire economie ook financieel de meest interessante optie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bedrijven doen zich vaak duurzamer voor dan ze daadwerkelijk zijn. Mag dat eigenlijk wel? We vragen het aan Willemijn van Dolen, hoogleraar marketing aan de Universiteit van Amsterdam. Ze vertelt dat veel vage claims geen beschermd karakter hebben. Bedrijven mogen zichzelf dus vrij eenvoudig als milieuvriendelijk, eco of groen bestempelen. Nieuwe Europese regelgeving moet daar een eind aan maken. Zo mag je je product straks bijvoorbeeld niet meer duurzaam noemen, terwijl het om slechts een klein deel gaat.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op steeds meer daken in Nederland liggen zonnepanelen. Met nog een paar maanden te gaan hebben we het zonne-energie record van 2021 al verbroken. Dat is goed nieuws, toch benutten we volgens Wiep Folkerts nog lang niet al het potentieel. Hij is programmamanager zonne-energie bij TNO. Te veel nieuwbouwhuizen hebben geen of slechts een handjevol zonnepanelen, terwijl er ruimte is voor meer. Hij benadrukt het belang van een sterke regierol door de overheid, ook om de problemen op het overvolle stroomnet aan te pakken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het was de afgelopen maanden snikheet en kurkdroog. Maar zet je schrap, dit was één van de koelste zomers van de rest van je leven.  Jelmer Mommers is klimaatjournalist bij De Correspondent. Hij maakte een digitale kaart met de 200 meest extreme weersgebeurtenissen van de afgelopen zomer. Van droogte in Californië tot heftige bosbranden in Spanje. Die drukt ons met de neus op de feiten en laat zien welke impact klimaatverandering nu al heeft. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het overgrote merendeel van de Nederlanders ergert zich aan zwerfafval. Toch gooit bijna één op de vijf mensen zelf ook weleens wat op straat. Dirk Groot voert al jaren een strijd tegen afval op straat, langs snelwegen en in parken. Elk stukje zwerfafval wordt door hem gedocumenteerd. En wat blijkt? Het zijn met name de slecht recyclebare drankverpakkingen die hij in de natuur tegenkomt. Wel blijkt de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes succesvol. Er ligt dit jaar tot 70 procent minder van deze rommel in zijn bolderkar. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na jarenlang ontwerpen, rekenen, bouwen en aanpassen gingen de plastic soep-bezems van The Ocean Cleanup dit jaar eindelijk echt aan de slag. Daarmee is de droom van Boyan Slat in een nieuwe fase van opschalen terecht gekomen. De afgelopen zomer viste zijn Ocean Cleanup op één dag maar liefst 100.000 kilo plastic uit het water tussen Hawaii en Californië. Toch is er nog heel veel werk te verrichten. In deze zogeheten Great Pacific Garbage Patch ligt namelijk 80 miljoen kilo plastic in het water.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van plastic rommel tot giftige bestrijdingsmiddelen. Het is nog steeds niet goed gesteld met de kwaliteit van ons water.  We bungelen in Europa zelfs helemaal onderaan. Dat kan over een paar jaar tot stikstof-achtige toestanden leiden, vertelt Annemarie van Wezel. Ze is hoogleraar Environmental Ecology aan de Universiteit van Amsterdam. Vanaf 2027 gaan er namelijk strengere Europese normen gelden waar ook Nederland zich aan moet houden. Van Wezel pleit voor meer inzicht in lozingen en het verbeteren van waterzuiveringsinstallaties.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij een duurzame wereld hoort natuurlijk ook schone lucht. Zonder zwavel, fijnstof en andere rommel die slecht is voor mens en natuur. De lucht die we in Nederland inademen is een stuk schoner dan 30 jaar geleden. Toch verliest een mens hier gemiddeld acht maanden van z’n leven door luchtverontreiniging. En dan zijn er natuurlijk ook nog de grote hoeveelheden stikstof die onze natuur om zeep helpen. Martin Smit is de mede-oprichter van Caeli, een Nederlands bedrijf dat in Nederland en ver daarbuiten de luchtkwaliteit meet.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zes procent van de volwassen Nederlanders gelooft nog altijd niet in klimaatverandering. Dat zijn ruim 850.000 mensen.  De argumenten die ze daarbij aanvoeren zijn bekend. Het was vroeger nog veel warmer op aarde en in de wetenschap zou helemaal geen consensus zijn over de relatie tussen CO2 en het opwarmen van onze planeet. Wij bieden je eerste hulp bij het voeren van zo’n lastige discussie, met concrete feiten en cijfers. Te gast is Bart Verheggen, klimaatwetenschapper en auteur van een boek ‘Wat iedereen zou moeten weten over klimaatverandering’.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Energie is peperduur, stikstof splijt de maatschappij en dan is er natuurlijk ook nog dat klimaat. Is dit dan de systeemcrisis waar Jan Rothmans ons eerder voor waarschuwde? Een maatschappij veranderen doet pijn, riep de hoogleraar een half jaar geleden al in onze uitzending. Maar de chaos die ermee gepaard gaat moeten we omarmen, er kan namelijk iets moois uit ontstaan. Jan heeft dan ook nog een tip voor onze politici: hou vast aan de stikstofdoelstellingen. Door nu te gaan polderen, maken we volgens hem de problemen op termijn alleen maar erger. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als het aan het kabinet ligt, wordt de Noordzee het groene stopcontact van Nederland. Maar kan het leven onder water al die drukte wel aan? De ambitie is om in 2030 ruim 22 gigawatt aan windenergie op te wekken, goed voor 75 procent van de totale stroombehoefte in ons land. Maar al die honderden windturbines in de Noordzee hebben wel effect op de ecologie in het gebied. Denk aan heiwerkzaamheden en stromingen die veranderen. Zo wordt hiermee bijvoorbeeld de populatie bruinvissen bedreigd. We spreken erover met Luca van Duren van Deltares. Ons groene geweten is Kelly Ruigrok. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Direct Air Capture betekent CO2 filteren uit de lucht. De technologie staat nog in de kinderschoenen, maar kan op termijn wel bijdragen aan het leefbaar houden van de planeet. We verkennen dit domein met energiedeskundige en emeritus hoogleraar Wim Turkenburg. Hij vertelt dat de technologie al op diverse plaatsen in de wereld wordt toegepast. Hier in Nederland pioniert het Brabantse bedrijf Carbyon met een machines die CO2 uit de lucht kan filteren. Er kleeft nog wel een nadeel aan Direct Air Capture: de technologie vreet namelijk energie en dat maakt dit proces vooralsnog erg duur.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe wordt het vrachtvervoer over land en zee nou écht duurzamer? We gaan hierover in gesprek met Richard Smokers van TNO. De elektrificatie van personenauto's komt aardig op gang, maar het vrachtverkeer en de scheepvaart zijn zo ver nog niet. Voor vrachtwagens die lange afstanden moeten afleggen, ziet TNO vooral een toekomst met waterstof. Grote schepen zullen het waarschijnlijk gaan doen met biobrandstof. Landen hebben hierover geen harde afspraken gemaakt, wel komen er vanuit de sectoren zelf steeds meer goede initiatieven. See omnystudio.com/listener for privacy information.