Duurzaam | Bnr

De bouw geldt als één van de CO2-superspreaders van de planeet. De sector is verantwoordelijk voor bijna 40 procent van de wereldwijde uitstoot. Hoog tijd voor verandering, vindt Pablo van der Lugt van de TU Delft. Hij schreef het boek Tommorow’s Timber, waarin hij een toekomst voorschotelt met hout als één van de belangrijkste bouwmaterialen. Dat is een stuk duurzamer in productie dan staal, beton en stenen. Volgens Van der Lugt komt deze transitie in Nederland maar langzaam op gang, mede door de sterke lobby van de staalsector en betonindustrie. Ons Groene Geweten is Marjet Rutten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Grote fossiele reuzen blijven doen wat ze al deden: veel geld verdienen ten koste van de planeet. En politici slagen er maar niet in om beleid te maken dat hier snel een einde aan maakt. Daarover gaan we in gesprek met Rick van der Ploeg, professor Environmental Economics aan de UVA en Oxford. Directe aanleiding is een bericht uit The Guardian, waaruit blijkt dat grote oliebedrijven nog steeds nieuwe projecten plannen die de klimaatdoelstelling van anderhalve graad definitief onhaalbaar maken. Van der Ploeg pleit opnieuw voor het beprijzen van CO2-uitstoot. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is in de natuur een massaslachting aan de gang. In recordtempo sterven insectensoorten uit en dat heeft grote impact voor het leven op aarde. Overal waar klimaatverandering en grootschalige landbouw samenkomt, nam het aantal insecten de afgelopen jaren met de helft of meer af. Dat blijkt uit Brits onderzoek. Maar ach, een paar bijen die er niet meer zijn of een vlinder minder. Maakt dat wat uit? Nou, dat doet het zeker, vertelt Menno Schilthuizen van Naturalis. Hiermee dreigt namelijk een catastrofale ineenstorting van ecosystemen die de planeet leefbaar maken. Ons Groene Geweten is Klaske Kruk. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De komende acht tot tien jaar moeten zo’n anderhalf miljoen woningen van het gas af. Maar hoe pak je dat eigenlijk aan? Nederland telt nu ruim zestig proeftuinen waar wordt geëxperimenteerd met aardgasvrije alternatieven. In de Haarlemse wijk Ramplaankwartier zijn ze daar al best ver mee. Er ligt een concreet plan met een zogeheten zonnewarmtenet waarvoor onlangs een miljoenensubsidie is toegekend. Eelco Fortuijn is kwartiermaker van het project en legt uit waar hij en zijn team in Haarlem allemaal tegenaan lopen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is kurkdroog in Nederland. En dat laat maar weer eens zien dat klimaatverandering nu al aan het gebeuren is. Hasse Goosen is van Climate Adaptation Services, het instituut achter de Klimaateffectatlas en klimaatadaptatienederland.nl. Die website staat vol met concrete cijfers en modellen over klimaatverandering. Dat leidt in Nederland de komende 30 jaar tot minimaal 180 miljard euro schade, zo is berekend. Hij pleit voor veel meer landelijke regie als het om klimaataanpassing gaat, dat is nu namelijk nog erg lokaal gericht en blijft vaak beperkt tot tegelwippen in tuinen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

KLM investeert in de productie van duurzame kerosine. Maar in hoeverre kan schonere brandstof echt een verschil gaan maken? Dat vragen we aan Remona van der Zon, director Sustainable Strategy bij de blauwe zwaan. Luchtvaart is verantwoordelijk voor minimaal 3 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dé grote uitdaging bij duurzame kerosine draait om grondstoffen en productiecapaciteit. Elk jaar tanken vliegtuigen wereldwijd namelijk zo'n 360 miljard(!) liter kerosine. Ook vragen we haar naar de toekomst van elektrisch vliegen See omnystudio.com/listener for privacy information.

Microplastics vinden we inmiddels overal. Op land, onder water en zelfs in ons lijf. Wetenschappers ontdekken intussen steeds meer over de schadelijke gevolgen van dit spul. Er is als mens geen ontkomen aan, piepkleine stukjes plastics zitten werkelijk overal. In cosmeticaproducten en tandpasta bijvoorbeeld. In een potje huidzalf vind je met gemak 1,5 miljoen stukjes nanoplastics. Recent onderzoek laat zien dat er inmiddels zelfs microplastics in ons bloed te vinden is. Hoog tijd voor een goed gesprek met Maria Westerbos van The Plastic Soup Foundation. Ons Groene Geweten is Aniek Moonen van de Jonge Klimaatbeweging. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Willen we de planeet redden, dan moet ons gedrag veranderen. Dat blijkt alleen zo eenvoudig niet.  De lange rijen voor de incheckbalies op Schiphol lieten dat afgelopen weekend nog maar weer eens zien. Van vliegschaamte lijkt in Nederland nog weinig sprake. We praten erover met hoogleraar Marc Davidson, die onderzoek doet naar morele kwesties die spelen bij het klimaatvraagstuk. We voeren met hem een filosofisch gesprek over welvaart, gedrag en schuldgevoelens naar volgende generaties. Ons Groene Geweten is Yvette Watson.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het wordt alsmaar drukker op het elektriciteitsnet en dat zit de transitie naar groene energie flink dwars. Meer investeren in local grids kunnen opstoppingen tegengaan. Dat stelt Ardo Leijen van Eaton, specialist in Powermanagement. Toch zijn er in ons land nog relatief weinig lokale energienetwerken, waar de duurzame stroom die wordt opgewekt meteen wordt afgenomen. Technisch gezien is er volgens Leijen al veel mogelijk. Trage wetgeving en de hoeveelheid verschillende partijen die voor local grids nodig zijn maken een snelle uitrol lastig.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er rijden in Nederland steeds meer elektrische auto’s. En dat klinkt heel duurzaam, maar rijden die niet gewoon op kolenstroom? En hoe zit dat met de productie van die accu? We vragen het aan Auke Hoekstra van de TU Eindhoven, die veel onderzoek doet naar nieuwe vormen van mobiliteit. De eerste drie maanden van dit jaar werden er ruim 12.000 nieuwe elektrische auto's geregistreerd. Met Hoekstra nemen we alle aspecten van die elektrische bolide onder de loep, van productie tot gebruik. En iedere keer maken we de vergelijking met de benzine-auto. Het resultaat van die rekensom hoor je in deze uitzending. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een weiland vol met bijen, vlinders en fluitende vogels. Of een berm waar het krioelt van de insecten en inheemse bloemen. We zien het op steeds minder plekken in ons land. Een aflevering over biodiversiteit, die stond al lang op het verlanglijstje van Harm. Dat het niet goed gaat met ons klimaat is bekend, maar veel minder mensen weten dat het verlies aan biodiversiteit een crisis is die daar qua impact niet voor onderdoet. Onze gast Franciska de Vries van de Universiteit van Amsterdam noemt het de bron van al het leven op aarde.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Houden we de temperatuurstijging binnen 1,5 graden? Om daarachter te komen, hanteren wetenschappers klimaatmodellen.  Die worden steeds nauwkeuriger, vertelt Peter Sigmund. Hij is natuurkundige en werkt als klimaatwetenschapper voor het KNMI. Sigmund legt uit hoe hij en zijn collega's naar al die grafieken, getallen en formules kijken en waarom die in grote mate iets zeggen over het klimaat over twintig, vijftig of zelfs honderd jaar. Ons Groene Geweten is Muriel Arts van IMPACTING.Today. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is een energiebron waar we oneindig veel van hebben en de CO2-uitstoot is vrijwel nul. Is thorium de route om grootschalig groene stroom op te wekken? We vragen het aan Jan-Leen Kloosterman, hoogleraar Kernreactorfysica aan de TU Delft. Thorium is nu nog een bijproduct van mijnbouw. Met de hoeveelheid die jaarlijks wordt gewonnen, kan de wereld 40 jaar(!) van stroom worden voorzien. China opent dit jaar de eerste test-faciliteit, maar daarmee zijn we er nog lang niet. Volgens Kloosterman is er nog zeker twintig jaar onderzoek nodig om de eerste grote thorium-centrale echt operationeel te krijgen. Ons Groene Geweten is Charlotte Exercatte, van Transform4C.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Extreme hitte in oceanen is het nieuwe normaal geworden, blijkt uit nieuw onderzoek door ecologen. Verontrustend, want dit water speelt een centrale rol in onze klimaathuishouding. Te gast is Gert-Jan Reichart van het NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Oceanen zijn met afstand ‘s werelds grootste CO2-buffers. Eenderde van al het extra CO2 dat de mensheid uitstoot wordt opgenomen door dit water. Voor de toegenomen warmte geldt zelfs een percentage van 97(!) procent. De vraag is alleen hoelang oceanen dit nog volhouden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van aerosolen in de lucht tot spiegels in de woestijn. Wetenschappers onderzoeken hoe we de temperatuur op aarde kunnen beïnvloeden met cosmetische ingrepen. Climate-engineering noemen we dit. En Herman Russchenberg is als hoogleraar Atmosferisch Onderzoek aan de TU Delft deskundige op dit gebied. Hij vertelt over de mogelijkheden van deze technische noodrem en welke risico’s daar mogelijk aan kleven. Daarnaast pleit hij voor een internationale organisatie die climate-engineering op grotere schaal gaat onderzoeken.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De permafrost is aan het ontdooien. Nederlandse onderzoekers hopen snel weer naar Siberië te kunnen afreizen om daar verder onderzoek te kunnen doen. Eén van hen is Runa Magnusson, promovenda aan de Wageningen University and Research. Permafrost is de permanent bevroren grond in delen van Rusland, Groenland, Alaska en Canada. Door de opwarming van de aarde dreigen er enorme hoeveelheden CO2 vrij te komen, dat grote gevolgen heeft voor het leven op aarde. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ons stroomnet raakt alsmaar voller en dat zit de aanleg van nieuwe zonnepanelen danig in de weg. Alle ballen op de thuisbatterij, zou je denken. Regeringspartijen CDA en ChristenUnie pleiten nu zelfs voor een subsidie. Maar biedt dit apparaat inderdaad een oplossing? Specialist van duurzame energie Vincent Dekker heeft zo z’n twijfels. Hij ziet meer heil in de nieuwe generatie Vehicle-to-Grid laadpalen, waarmee de elektrische auto straks ook als batterij voor thuis kan fungeren. Ons Groene Geweten is Geertje Zeegers van Too Good To Go. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Natuurinclusief Bouwen moet de nieuwe norm worden in Nederland. Die oproep komt van een brede coalitie van bouwbedrijven en natuurorganisaties.  Geen wijk meer zonder extra groen en geen huis meer zonder voorzieningen voor vogels en vleermuizen. Dat staat te lezen in de petitie die eerder deze maand is aangeboden aan minister Hugo de Jonge. Eén van de ondertekenaars is Wageningen University and Research. Marian Stuiver leidt daar het programma Green Cities leidt en vertelt hoe ze onderzoek doen naar de invloed van bomen, planten en struiken in steden. Ons Groene Geweten is Lodewijk Hoekstra. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onze planeet stikt zo langzamerhand in de plastics en chemicaliën. Dat bedreigt inmiddels hele ecosystemen die nodig zijn om de aarde leefbaar te houden.  Tijd voor een verhelderend gesprek met Martina Vijver, hoogleraar Ecotoxicologie aan de Universiteit Leiden. Ze vertelt hoe we steeds meer leren over de schadelijke gevolgen van chemicaliën. Als we niet meer inzetten op hergebruik, kan dit uitgroeien tot misschien wel de volgende grote milieucrisis. Ons Groene Geweten is Martijn Dekker van Perpetual Next. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We hebben de olie- en gasbedrijven hard nodig om de planeet te vergroenen. Dat stelt althans Ronald de Zoete van Oilexpert.nl. Harm heeft zo zijn bedenkingen. Want hebben bedrijven als Shell, ExonMobil en BP’s zich niet veel te lang stilgehouden? En waarom investeren ze nog steeds een groot deel van hun budget in fossiele brandstoffen? Volgens De Zoete moeten ze wel, omdat we anders in de kou komen en de wereldeconomie tot stilstand komt. Hun kennis hebben we bovendien hard nodig in de transitie naar een echt groene economie. See omnystudio.com/listener for privacy information.