Colleges Van Topwetenschappers

Wist jij dat media ervoor zorgen dat meisjes geen president willen worden? Reden: een gebrek aan goede rolmodellen zowel in het echt als op tv. Serena Daalmans van de Radboud Universiteit zat voor haar onderzoek urenlang turvend voor de beeldbuis om te zien hoe het nou echt is gesteld met diversiteit op tv en in streamingdiensten. Conclusie: het gaat nog lang niet altijd goed. In dit college legt Serena aan ons uit waarom dat een probleem is.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zelf bloedvaten maken om een hartinfarct te genezen? Het klinkt te mooi om waar te zijn, maar het kan echt! Vaatonderzoeker Mark Post van de Universiteit van Maastricht vertelt in deze podcast hoe we onze eigen cellen kunnen gebruiken om nieuwe bloedvaten te maken voor hartoperaties.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe leuk een trouwe labrador of een snoezige kat ook is, onze huisdieren zijn niet altijd even gezond. Zeker rasdieren worden vaker ziek. Hoe komt dat? Geneticus Mirte Bosse van Wageningen University & Vrije Universiteit Amsterdam legt uit waarom fokken van rasdieren tot ziektes kan leiden en hoe een lab vol met dierensperma dit soort problemen kan voorkomen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bumperkleven, overdreven getoeter en de welbekende middelvinger. Het lijkt wel alsof we massaal in aso's veranderen zodra we achter het stuur kruipen. Hoogleraar verkeerspsychologie Dick de Waard (Rijksuniversiteit Groningen) legt uit waarom dat zo is.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wiskundigen zitten niet de hele dag saaie sommen te maken. Nee, ze proberen ook alledaagse problemen op te lossen, door op een ‘wiskundige manier’ naar die problemen te kijken. Bijvoorbeeld: Hoe zet je ambulances het efficiëntst in? Of hoe kan je nepnieuws het beste aanpakken. Wiskundige Sandjai Bhulai van de Vrije Universiteit Amsterdam houdt zich daarmee bezig en legt uit hoe hij te werk gaat.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ken je dat: je probeert je te focussen op je werk, je hobby, een creatief proces, maar het lukt niet. Je komt maar niet in de 'flow'. Frustrerend. Lise van Oortmerssen van de Open Universiteit legt uit wat je moet doen om daar wel te komen. Hoe breng je je lichaam en brein in die optimale staat van paraatheid, waardoor je niet raakt afgeleid door appjes, schoonmaakklussen of gezelligheid in de kantoortuin? Zodat je eindelijk eens helemaal op kunt gaan in die ene taak.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stamppot, stroopwafels en lekker alles door elkaar prakken. Het klinkt als een goede omschrijving van de oer-Hollands eten, maar klopt dat beeld wel? Culinair historicus Charlotte Kleyn (UvA/Allard Pierson) ontrafelt de Nederlandse keuken en komt uit op een verrassende lekkernij die echt typisch Nederlands is. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hee, ligt het nou aan mij, of vond jij ook dat de baas net gek deed? Grote kans dat je een opmerking als deze wel eens hebt gehoord of gemaakt. Het is een veelvoorkomende vorm van roddelen - even checken of een ander jouw mening deelt. We weten dat roddelen niet hoort en toch doen we het allemaal. Gelukkig is roddelen niet alleen maar slecht. Sterker nog, er zitten zelfs heel wat voordelen aan. Hoe dat zit hoor je van Bianca Beersma van de Vrije Universiteit Amsterdam. See omnystudio.com/listener for privacy information.

AI wordt steeds menselijker. Zo lijkt AI in staat tot creatieve dingen, denk aan de schilderijen die DALL-E kan maken of de gedichten die ChatGPT schrijft. Maar creativiteit, dat is toch ons menselijke ding? Zijn we nog wel bijzonder als mens? Informaticus Maarten Lamers (Universiteit Leiden) legt uit of er nog wel verschil is tussen ons menselijke brein en de computer.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hard werken voor weinig geld. Klinkt niet heel aanlokkelijk. Toch blijkt je loon niet de belangrijkste motivatie te zijn om je in te zetten. Wat wel? Dat hoor je van econome prof.dr. Esther-Mirjam Sent (Radboud Universiteit).See omnystudio.com/listener for privacy information.

Verwelkom je onze oude vriend met open armen? Of ben jij bang voor de grote boze wolf? Wat jouw mening ook is, één ding staat vast: de wolf blijft in Nederland. Dat zijn de regels. Sterker nog, we moeten zelfs actief ons best doen om het de wolf naar z’n zin te maken in ons land. Milieujurist Arie Trouwborst van Tilburg University legt in deze video waarom dat zo is. De regels zijn er natuurlijk niet voor niets, de wolf heeft namelijk een belangrijke plek in de natuur. De natuur die in rap tempo achteruit holt. Als wij daar iets aan willen doen, moeten we ook weer leren samenleven met een moeilijke buur zoals de wolf. See omnystudio.com/listener for privacy information.

35 milliseconden is genoeg voor een mens om te kunnen oordelen of iemand betrouwbaar is of niet. Je uiterlijk heeft invloed op je salaris, de kans op een date, de hoogte van een gevangenisstraf en nog tal van andere zaken. Waarom is dat zo? Want meestal zegt je uiterlijk helemaal niets over je persoonlijkheid. Het antwoord op die vraag komt van hoogleraar Sociale en Cultuurpsychologie, Daniel Wigboldus van de Radboud Universiteit. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de toekomst hebben we allemaal een VR-bril op, en brengen we een groot deel van onze tijd door in een virtuele wereld door. Als je het aan tech-giganten vraag tenminste. Misschien vind je dat moeilijk voor te stellen, maar er was ook een tijd dat niemand iets van de mobiele telefoon moest hebben. Wordt dit de nieuwe hype en vooral, is dat wel zo'n goed idee? Je hoort het van innovatie-expert Deborah Nas (TU Delft), live vanuit het Mediamuseum in Beeld en Geluid. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op een mistige zondagochtend vindt de politie twee duimen in het bos. Van het slachtoffer ontbreekt elk spoor. Hoe lost een rechercheur zo’n zaak op? Kan de wetenschap een handje helpen? Voormalig politieagent, regisseur en wetenschapper Peter de Kock (Tilburg University) bouwde een model dat misdaadzaken kan kraken met kunstmatige intelligentie. Het model wordt gevoerd met alle mogelijke misdaadscenario's ter wereld; de waargebeurde misdaad, maar ook scenario's uit boeken, series en uit de film. Want realiteit en fictie lijken dichterbij elkaar te liggen dan je zou denken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je kijkt naar series, soaps en films lijkt alles een beetje hetzelfde. Deze maand gaat iedereen naar de zoveelste superheldenfilm in de bioscoop en verhaallijnen van GTST zijn al tientallen jaren 'meer van hetzelfde'. Er is niets nieuws onder de zon. En dat is niet erg: we houden nu eenmaal van formuletelevisie. Sterker nog: deze ‘slechte’  televisie is zelfs goed voor je. Hoogleraar Media Studies Mark Deuze van de Universiteit van Amsterdam legt uit hoe deze pulp tv je leert om de wereld om je heen beter te begrijpen. Zelfs een wereld die in rap tempo verandert.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een heel gesprek voeren in de nacht zonder dat je er later ook maar iets van herinnert. Een paar kilometer wandelen en niet meer snappen hoe je daar gekomen bent. Of wakker worden en erachter komen dat je 's nachts een eitje hebt gebakken, geen idee wanneer of hoe? Het zouden dronkenmansacties kunnen zijn, maar het gebeurt een deel van de bevolking regelmatig... in hun slaap. Hoe kan dat? Hoogleraar slaapdiagnostiek bij de TU/ Eindhoven en somnoloog bij het centrum voor slaapgeneeskunde Kempenhaeghe Sebastiaan Overeem legt het uit in deze podcast.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is wat jij ziet als rood, ook echt rood? Voor 1 op de 12 mannen is het antwoord: Nee. En misschien voor jou ook. Want hoe weet je of je echt alle kleuren ziet? Met oogarts en onderzoeker Alberta Thiadens van het Erasmus MC duiken we diep het oog in. Op zoek naar het mechanisme dat de wereld voor ons kleurt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een vrouw die zorgde voor meer gelijkheid  tussen mannen en vrouwen is Aletta Jacobs. Ze was de eerste vrouwelijke student en arts van Nederland, en daarbij een belangrijke voorvechter van het vrouwenkiesrecht. In deze aflevering hoor je hoogleraar belastingrecht Sigrid Hemels (Erasmus University Rotterdam). Zij vertelt het verhaal van hoe Aletta Jacobs met behulp van belastingen het vrouwenkiesrecht afdwong.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens een onderhandeling kunnen de spanningen aardig hoog oplopen. Maar wat als er echte mensenlevens op het spel staan? Politie-onderhandelaar Heidi Nieboer weet als geen ander hoe het is om in zo'n situatie te zitten. Professor Ellen Giebels (Universiteit Twente) helpt haar hierbij. Ellen zet tien manieren op een rij hoe je de ander het beste kan beïnvloeden. Knoop ze goed in je oren, want deze tips kunnen je thuis waarschijnlijk ook nog goed van pas komen. Check de aflevering voor een crash course, inclusief spannend rollenspel. 00:00 introductie  00:55 Ellen Giebels  02:11 Tafel van 10  06:11 Heidi Nieboer  06:59 Rollenspel  12:36 De belangrijkste lesSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Hee bloem, het is nog helemaal geen lente! De natuur is in de war: overal zie je bloemen en planten in bloei staan, terwijl het eigenlijk nog steeds winter is. Dat komt door klimaatverandering, en het is gevaarlijk - vertelt bioloog Arnold van Vliet (Wageningen Universiteit). Want als er straks tóch nog nachtvorst komt, kunnen die planten het loodje leggen. Er gaan grote veranderingen komen: voor bijna de helft van onze plantensoorten is Nederland straks te warm om te overleven.See omnystudio.com/listener for privacy information.