Duurzaam | Bnr

Duurzame innovaties zijn keihard nodig om het klimaat te redden, de natuur te herstellen en het leven voor ons mensen op deze planeet aangenaam te houden.  De Wubbo Ockels Innovatieprijzen zijn weer uitgereikt. Dit zijn awards voor veelbelovende ideeën en producten die een wezenlijk verschil kunnen maken voor een groenere wereld. In deze uitzending spreken we een aantal winnaars. Zo wil Jessica den Outer de natuur een stem geven. Zeg maar: een rivier of bos als rechtspersoon. Arctic Reflections werkt aan een technologie om het ijs op de Noordpool te redden. Deze winter gaat het Nederlandse bedrijf de eerste testen uitvoeren op Spitsbergen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat we moeten afkicken van onze fossiele verslaving is duidelijk. Maar hoe gaat zo'n nieuw, duurzaam energiesysteem eigenlijk functioneren? Dat vragen we aan Ad van Wijk. De Delftse waterstofprofessor gaat met emeritaat en schreef zijn visie op in een nieuw boek: ‘Groene energie voor iedereen’. Van Wijk pleit voor een radicaal andere inrichting van ons energiesysteem, waarin ook materialen, water en voedsel een belangrijke rol spelen. Dit is volgens hem een kwestie van integraal overheidsbeleid. Daarnaast moet Nederland volgens hem niet langer inzetten op verduurzamen per sector, maar kiezen voor een gerichte aanpak per gebied.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat Fairphone doet met telefoons, doet Roetz Bikes met de fiets. Het bedrijf heeft een modulair model ontwikkeld dat een leven lang meegaat. En dat is hard nodig. Elk jaar belanden er in Nederland namelijk een miljoen fietsen op de afvalberg, ook als er maar één of twee onderdelen stuk zijn. De nieuwe Roetz Life bestaat uit twaalf componenten die makkelijk zijn te vervangen. Wiel stuk? Het bedrijf komt razendsnel met een ander wiel, neemt het kapotte exemplaar in en lapt deze vervolgens weer op, klaar voor de volgende gebruiker. CEO Tiemen ter Hoeven vertelt hoe het ontwerp van ‘s wereld eerste modulaire fiets tot stand is gekomen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog ruim een maand en dan gaat Nederland weer naar de stembus. Wat staat er in de verschillende partijprogramma’s over milieu en klimaat? Dion Huidekoper is de kersverse voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. Hij heeft alle programma’s verzameld en de hoofdstukken over duurzaamheid, klimaat en energie nauwkeurig bestudeerd. Hoe wil de VVD de Nederlandse industrie gaan vergroenen, waarom zet de BoerBurgerBeweging in op biomassa in plaats van windmolens en wat bedoelt D66 eigenlijk met die klimaatbonus? Deze aflevering is geen stemadvies, maar geeft je wel de broodnodige klimaatinformatie voor 22 november.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niemand is tegen een schone en duurzaam bewoonde planeet. De vraag is alleen: wie gaat dat betalen?  In deze aflevering gaat het over de financiering van duurzame innovaties en groene projecten. Te gast is Edwin Netjes van KplusV, die overheden en bedrijven adviseert over de financiering van transities. Volgens hem worden duurzame businesscases door ondernemers niet altijd goed op papier gezet, waardoor mogelijke geldschieters afhaken. Ook stelt hij vijf concrete veranderingen voor om de financierbaarheid van groene innovaties te verbeteren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een speciale commissie met tien wijze mensen moet het kabinetsbeleid gaan toetsen aan duurzame lange termijn-doelen. Daarvoor pleit hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit Jan Rotmans. In zijn nieuwste boek ‘De perfecte storm’ beschrijft hij hoe tal van systemen in Nederland nu krakend en piepend richting hun houdbaarheidsdatum gaan, van de landbouw tot het volgelopen elektriciteitsnet. Volgens hem heeft de overheid veel te lang vastgehouden aan polderen en het uitstellen van moeilijke klimaatbeslissingen. En dat terwijl de grootste problemen nog moeten komen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op steeds meer plekken in de wereld wordt CO2 afgevangen. Het Nederlandse bedrijf Paebbl werkt aan een technologie die daar steenpoeder van maakt. Het gaat in de kern om een natuurlijk proces dat de aarde al miljarden jaren gebruikt om koolstofdioxide op te nemen. Paebbl bootst dat proces na, maar doet dat een miljoen(!) keer sneller. Het eindproduct is steenpoeder, dat als duurzame grondstof kan worden ingezet voor de betonindustrie. Momenteel kan het bedrijf 100 kilogram per dag produceren, maar oprichter Pol Knops stelt dat hij snel kan opschalen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hittegolven, hoosbuien en heel veel droogte. Het klimaat is aan het terugpraten en dit lijkt nog maar het begin. In de week dat BNR haar 25-jarig jubileum viert, stappen wij in de tijdmachine. Het is 2048. De wereld zat de afgelopen 25 jaar in een afkickkliniek voor fossiele brandstof-verslaving. En de vraag is: zijn we inmiddels clean en wat voor wereld heeft dat opgeleverd? Daarover gaan we in gesprek met Heleen de Coninck, ze werkt als klimaatwetenschapper aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit Nijmegen. Vast staat in ieder geval dat de weersextremen gaan toenemen. Ze pleit voor meer klimaatrechtvaardigheid, zodat er voldoende draagvlak blijft voor de noodzakelijke maatregelen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel gletsjers zijn aan het verdwijnen en dat heeft grote gevolgen. Niet alleen voor de mensen die daar wonen, maar ook voor ons. Tim van Hattum van Wageningen University & Research was dit weekend één van de tien Nederlandse klimaatexperts die meedeed aan de loodzware Jungfrau Marathon in Zwitserland. Hun doel: aandacht vragen voor de snel smeltende gletsjers. Wetenschappers stellen in onderzoek vast dat in het meest optimistische scenario 49 procent van de gletsjers verdwenen is in het jaar 2100. De problemen die daarmee ontstaan gaan niet enkel over het stijgen van de zeespiegel. We hebben al dat smeltwater namelijk hard nodig voor onze drinkwatervoorziening.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vrijwel niemand is tegen duurzaamheid. Maar als het er echt op aankomt, pakken de meeste mensen toch gewoon de auto in plaats van de trein, ligt er vier keer per week een stuk vlees in de pan te pruttelen en kopen ze om de haverklap nieuwe spullen. Mensen in de groene bubbel zijn wel overtuigd. Maar hoe krijgen we de grote massa mee in duurzamer gedrag? We stellen die vraag aan Arthur Herpel. Met Heldergroen ontwikkelt hij duurzame campagnes. Volgens hem wordt klimaatverandering teveel als rampverhaal verteld, waardoor mensen verlammen. Effectiever is het volgens hem als bedrijven en overheden de nadruk leggen op alle duurzame alternatieven die er al zijn. Ook zijn er rolmodellen nodig: Frenkie de Jong die een vegaburger eet bijvoorbeeld.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederland ontstaat elk jaar zo’n 60 miljoen ton aan afval. Van plastic verpakkingen tot gebruikte autobanden, luiers, versleten computers en lelijke meubels. Nederland is weliswaar wereldkampioen recyclen, zo'n 20% van het afval belandt nog steeds in de verbrandingsoven. En dat is een percentage dat verder naar beneden moet, vinden ze ook bij Milieu Service Nederland. Meer hergebruik, beter scheiden en nieuwe machines moeten daar de komende jaren voor gaan zorgen, vertelt commercieel directeur Dennis Ostendorf. Ook pleit hij voor minder soorten verpakkingen voor hetzelfde product. Ons Groene Geweten is deze keer Klaske Kruk.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eneco wil als bedrijf onder de 1,5 graden opwarming blijven. Daarvoor heeft de energieleverancier laten berekenen hoeveel CO2 het nog mag uitstoten.  Het resultaat van dat onderzoek? Zo'n 95 megaton. Daarna moet de bedrijfsvoering 100 procent klimaatneutraal zijn, vertelt CEO As Tempelman. De stroom die het bedrijf levert heeft weliswaar al een groen label, maar er is nog steeds volop werk aan de winkel. Zo’n 95 procent van de uitstoot vindt namelijk bij klanten plaats. Tempelman ziet de Noordzee als nieuwe groene energiecentrale voor West-Europa.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het wordt d’rop of d’ronder voor de Europese Natuurherstelwet van Frans Timmermans. Volgende week stemt het Europees Parlement over het masterplan dat de biodiversiteit in de EU moet redden.  Met name vanuit de Christendemocraten-fractie is er veel weerstand. De wet zou onwerkbaar zijn en economische groei teveel in de weg zitten. Bas Eickhout is Europarlementariër namens GroenLinks en verdedigt de plannen. Uitstellen zou volgens hem tot veel grotere problemen leiden. We vragen hem wat Europese burgers de komende jaren gaan merken van die Natuurherstelwet én de Europese Green Deal die vorig jaar werd goedgekeurd. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlander Bart van den Hurk is in de race voor een belangrijke rol bij het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Hij kan co-voorzitter worden van Werkgroep II. Die is verantwoordelijk voor het IPCC-rapport over de gevolgen van klimaatverandering, kwetsbaarheden en adaptatie. De anderhalve graad blijkt nagenoeg onhaalbaar meer, volgens Van den Hurk moeten landen nu fors gaan investeren in klimaatadaptatie. Ons Groene Geweten is Yvette Watson. Zij roept het IPCC op om meer regie te pakken bij de uitvoering van klimaatbeleid.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kernenergie is weer helemaal terug van weggeweest. In steeds meer landen worden nieuwe kerncentrales gebouwd of liggen er al verregaande plannen op de tekentafel.  Maar discussies zijn er ook. Want mag je deze vorm van energie nou wel of niet betitelen als echt duurzaam? David Smeulders is als hoogleraar verbonden aan de TU Eindhoven en vindt dat we niet om kernenergie heen kunnen. Wind en zon zijn volgens hem bij lange na niet voldoende om de economie snel te verduurzamen. Hij ziet kansen voor meer kerncentrales in ons land. Onlangs werd duidelijk dat de bouw van kleine, modulaire kernreactoren met bekende watergekoelde reactortechnologie in ongeveer zeven jaar gebouwd kunnen worden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Klimaatactivisten willen dat de regering stopt met het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Ook zou er een verbod moeten komen op het aanboren van nieuwe olievelden.    Roy op het Veld is energiedeskundige en auteur van het boek ‘De strijd om energie’. Hij waarschuwt voor de enorme problemen die dan op ons afkomen. De inflatie neemt dan spectaculair toe, waardoor het draagvlak voor de energietransitie grotendeels wegvalt. Per dag worden 100 miljoen vaten olie uit de grond gehaald en de hoeveelheid duurzaam opgewekte energie is bij lange na niet genoeg om dat gat te vullen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waterstof speelt een belangrijke rol in het verduurzamen van onze energievoorzieningen. Dat is althans de stellige overtuiging van NLHydrogen, de nieuwe branchevereniging die de Nederlandse spelers in het waterstofdomein vertegenwoordigt. Alice Krekt is directeur van de kersverse belangenclub. Waar het volgens haar nog aan ontbreekt, is een heldere waterstofvisie, met duidelijke spelregels voor vergunningen en certificeringen. Die geven grote spelers in deze nog jonge branche meer zekerheid over grote investeringsbeslissingen. Muriel Arts is deze keer ons Groene Geweten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Overal in de wereld worden landschappen door toedoen van mensen naar de gallemiezen geholpen. Natuurbeschermer Willem Ferwerda ontwikkelde met Commonland een model om dit tij te keren. Het gaat om plekken waar de bodemvruchtbaarheid zodanig omlaag is gebracht dat de productiviteit eraf is. Zelfs met technologie en toevoeging van kunstmest is de grond nauwelijks nog aan de praat te krijgen. Met Commonland ontwikkelde Ferwerda het zogeheten 4 returns-model: een evenwicht vinden tussen de inspirerende, natuurlijk, sociale en economische opbrengsten van een stuk aarde. In Spanje wordt op deze manier weer leven geblazen in een droog en uitgeput gebied van 1 miljoen hectare maar liefst. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van windmolens tot zonnepanelen en elektrische auto’s. Voor het slagen van de energietransitie zijn gigantische hoeveelheden grondstoffen nodig.  Kenners waarschuwen voor de problemen die komen gaan. Voor duurzaam opgewekte energie is minimaal 70 procent meer grondstoffen nodig. Dit gaat niet alleen om staal, maar ook om metalen als koper, lithium en kobalt. Op die markten is nu al schaarste en het aanbod is in handen van een beperkt aantal landen. Rene Kleijn is als hoogleraar Toekomstige Grondstofvoorziening verbonden aan de Universiteit Leiden. Hij ziet de oplossingen voor dit probleem vooral in slimmer ontwerp, minder gebruik en technologische innovaties.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet trekt de komende jaren tientallen miljoenen euro’s uit voor de bouw van zonneparken op zee. Maar hoe ver is deze technologie inmiddels en weten we wat de gevolgen zijn voor het leven onder water? Allard van Hoeken is de directeur van Oceans of Energy. Dat bedrijf heeft al een drijvende proefinstallatie voor de kust van Scheveningen en gaat nu een het eerste commerciële zonnepark op zee bouwen, met een geschat vermogen van 0,5 megawatt. De constructie werkt als een soort waterlelie, met panelen die meedeinen met de golven. Het kabinet ziet er wel brood in. Tot 2030 wordt 45 miljoen uitgetrokken om deze duurzame oplossingen op veel grotere schaal mogelijk te maken.See omnystudio.com/listener for privacy information.